„Kiedy jest remis w szachach?” To często zadawane pytanie na początku szachowej przygody. Mimo że na pozór proste, to na to pytanie jest zaskakująco wiele różnych odpowiedzi. W tym artykule, w oparciu o obecne przepisy FIDE, przytoczę wszystkie możliwe scenariusze, po których następuje podział punktów.
Pat
Pat to sytuacja, w której zawodnik będący na posunięciu nie może wykonać żadnego prawidłowego posunięcia, a jego król nie jest szachowany.
W pozycji na diagramie na posunięciu są czarne. Partia kończy się zatem remisem, ponieważ czarny król nie może wykonać żadnego prawidłowego posunięcia, a żadna z białych figur go nie szachuje.
Trzykrotne powtórzenie pozycji
Partia kończy się remisem, jeżeli zawodnik będący na posunięciu składa prawidłową reklamację, że powstanie identyczna pozycja przynajmniej po raz trzeci (niekoniecznie przez powtórzenie tych samych posunięć):
- pojawi się na szachownicy, po wykonaniu zapisanego na blankiecie posunięcia.
- właśnie pojawiła się na szachownicy.
Pozycja pokazana na diagramie powstała w partii Magnus Carlsen vs Ding Liren || Shamkir Chess 2018. W tej pozycji nastąpiło: 23. We1+ Kf6 24. Wd1 Ke6 25. We1+ Kf6 26. Wd1 Ke6 27. We1+. Po 27 posunięciu białych partia zakończyła się remisem, ponieważ jeśli czarne odpowiedziałyby 27… Kf6 nastąpiłoby trzykrotne powtórzenie pozycji.
Warto pamiętać, że pozycja może powtórzyć się trzykrotnie na przestrzeni wielu posunięć.
Kiedy pozycje są identyczne?
Pozycje są identyczne, gdy obie strony mają dokładnie takie same możliwości. To oznacza, że jeśli w jednej z pozycji była możliwość np. zbicia w przelocie lub zrobienia roszady, a następnie, choć ułożenie figur będzie takie samo, takiej możliwości nie ma, to te pozycje nie są identyczne.
Jak poprawnie zareklamować trzykrotne powtórzenie pozycji?
Jeśli widzisz, że po twoim następnym posunięciu nastąpi trzykrotne powtórzenie pozycji powinieneś:
- Zapisać ten ruch na blankiecie
- Zatrzymać zegar
- Zawołać sędziego i opisać sytuację, deklarując chęć wykonania zapisanego przez ciebie na blankiecie posunięcia
Jeśli wszystko przebiegło prawidłowo, sędzia upewni się, iż pozycja powtórzy się trzykrotnie i zakończy partię.
Jeśli żaden z grających zawodników nie zauważył, iż nastąpiło trzykrotne, a następnie czterokrotne powtórzenie pozycji, to jeśli pozycja powtórzy się po raz piąty, to partia automatycznie kończy się remisem, czego powinien dopilnować sędzia.
Wieczny szach
Wieczny szach to motyw, na który wielu z nas natknęło się w swojej szachowej karierze. Chodzi w nim o to, że jedna ze stron musi dawać szachy, ponieważ przestanie najprawdopodobniej prowadziłoby do gorszej pozycji, a druga strona nie ma jak przed tymi szachami uciec. Ten motyw bywa bardzo kąśliwy, więc uważajcie na niego w swoich partiach!
Propozycja remisu
To najprostsza droga do osiągnięcia remisu – wystarczy złożyć propozycję remisową, jednocześnie przestrzegając ewentualnych obostrzeń turniejowych. Przez to właśnie ma ona wielu przeciwników. W innych sportach nie znajdziemy czegoś podobnego i wiele osób uważa, że zabija piękno gry. Ciężko sobie wyobrazić, żeby w dogodnej sytuacji dla obu drużyn trenerzy podali sobie ręce, a piłkarze po prostu zeszli z boiska. Jakie jest wasze zdanie na ten temat? Zachęcamy do dzielenia się nim w komentarzach 🙂
Na wielu turniejach nie można proponować i przyjmować propozycji remisowych przed wykonaniem 30. posunięcia przez białe i czarne. Zdarzają się również turnieje, na których nie można zakończyć partii poprzez propozycję remisową, jeśli sędzia się na to nie zgodzi. Pomaga to w uniknięciu ustawionych remisów, które mogłyby być korzystne dla grających, a są praktyką sprzeczną z zasadami fair play. Jednym z turniejów, na których nie można było składać propozycji remisowych, był turniej w Zadarze, o którym więcej możecie przeczytać pod tym linkiem.
Jak zaproponować remis?
Jak możemy przeczytać w aktualnych przepisach: „Zawodnik może złożyć propozycję remisu jedynie bezpośrednio po wykonaniu swojego posunięcia na szachownicy, a przed przełączeniem zegara, który naciska dopiero po złożeniu propozycji.” Oczywiście ta zasada nie jest „sztywna” i można składać propozycje remisowe również w inny sposób. Należy jednak pamiętać, żeby nie robić tego zbyt często i nie przeszkadzać celowo przeciwnikowi. Złożona oferta nie może zostać wycofana i obowiązuje do chwili, gdy „przeciwnik ją zaakceptuje, bądź odrzuci ustnie albo przez dotknięcie bierki z zamiarem wykonania posunięcia lub bicia, względnie do momentu, gdy partia zakończy się w inny sposób.” Reklamacja remisu, omawiana przy trzykrotnym powtórzeniu pozycji, jest równoznaczna z propozycją remisu.
50 ruchów bez bicia i ruchu pionkiem
Partia kończy się remisem, jeśli obie strony przez ostatnie 50 ruchów nie wykonały żadnego posunięcia pionkiem i nie nastąpiło żadne zbicie, a jeden z graczy zgłosił reklamację. Zasady reklamacji są takie same jak w przypadku trzykrotnego powtórzenia pozycji. Sędzia przerywa partię, jeśli obaj zawodnicy wykonali 75 ruchów bez zbicia i ruchu pionkiem, a nie dokonali wcześniej reklamacji. Jednakże, jak możemy przeczytać w przepisach gry FIDE: „(…) w przypadku, gdy ostatnim posunięciem jedna ze stron matuje, to ten mat wygrywa partię”.
Co dzieje się, gdy reklamacja jest nieuzasadniona?
Jeśli okazałoby się, że pomyliłbyś się przy reklamacji (np. nie byłoby 3-krotnego powtórzenia pozycji lub 50 ruchów bez bicia i ruchu pionkiem), to sędzia przyzna przeciwnikowi 2 minuty w ramach rekompensaty i partia będzie kontynuowana. Cytując przepisy: „Jeżeli reklamacja była związana z zamierzonym, zapisanym posunięciem, to zawodnik jest zobowiązany wykonać go na szachownicy”. Warto więc sprawdzić parę razy, czy na pewno możemy dokonać reklamacji.
Brak materiału matującego
Jeśli obie strony nie mają materiału matującego, partia od razu kończy się remisem.
Zarówno białe, jak i czarne nie są wstanie zamatować przeciwnika. Jednak często sytuacja nie jest tak prosta i jedna ze stron ma możliwość zamatowania drugiej, jednak partia i tak kończy się remisem – jak? Są dwa scenariusze. Żeby łatwiej to zilustrować, posłużę się diagramem.
W tej sytuacji czarne mają pionka. Pionek, jak dobrze wiadomo, może zmienić się w dowolną figurę, gdy tylko stanie na polu promocji. Czarne mają więc możliwość zamatowania białych. Białe z kolei nie mają żadnej figury oprócz króla, więc nie mogą w żaden sposób zamatować czarnych. Partia skończy się remisem gdy:
- Czarnym skończy się czas
- Czarne wykonają 2 nieprawidłowe posunięcia
Oczywiście partia wciąż może zakończyć się patem, zgodą obu stron na remis 50 ruchami bez bicia i ruchu pionkiem, lecz te możliwości omawiane były już wcześniej 🙂
Ciekawa sytuacja miała miejsce parę lat temu:
W pozycji na diagramie białymi grała GM Monika Soćko z WGM Sabiną Foisor z USA. Grającej czarnymi zawodniczce skończył się w tej pozycji czas. Sędziowie, najwyraźniej nie znając dokładnie przepisów, orzekli, iż partia zakończyła się remisem. Werdykt ten jest oczywiście błędny. Na szczęście po proteście sędziowie zmienili zdanie i punkt przyznano pani Monice, ponieważ można ustawić pozycję, w której białe dają mata. Mogłaby ona wyglądać tak, jak na diagramie poniżej.
Pełne przepisy znajdziesz tu: po angielsku i po polsku (artykuł 9 Przepisów Gry).
Jeśli wytrwałeś do tego momentu, to chciałbym ci serdecznie za to podziękować. Teraz już wiesz, kiedy w szachach partia kończy się remisem!
Warto pamiętać, że na chesscomie inaczej działa niewystarczający materiał matujący i można się potem pogubić kiedy jest remis a kiedy wygrana.
Słuszna uwaga! W artykule opisane zostały reguły gry w szachy na żywo. Z tego co wiem lichess ma takie same zasady jak szachy otb, natomiast ccom, tak jak wspomniałeś, ma swoje reguły w przypadku niewystarczającego materiału matującego (których sam do końca nie znam :p)
Największą niedokładnością w artykule jest sformułowanie „trzykrotne powtórzenie pozycji”, które było przyczyną wielu interpretacji. Dokładnym sformułowaniem jest „trzykrotne powstanie tej samej pozycji”. Warto też dodać, że granie pozycji skoczek na skoczka (wspomniana partia Soćko-Foisor) przez wielu sędziów (w tym mnie) jest uważana za postawę niesportową ( w przepisach sformułowane jako „działanie szkodzące wizerunkowi szachów”).
Wydaje mi się, że ta niedokładność została sprecyzowana w zdaniu: „powstanie identyczna pozycja przynajmniej po raz trzeci (niekoniecznie przez powtórzenie tych samych posunięć)”, co w istocie sprowadza się do przepisowego „trzykrotne powstanie tej samej pozycji”. Jednak tylko tak mnie się wydaje, ponieważ w przepisach prawnych każde słowo waży – jeśli te dwa fragmenty tekstu nie są równoważne, to uznaję swój błąd.
Odnośnie partii Soćko-Foisor warto dodać, że był to armagedon. Myślę, że taka sytuacja jest sporym usprawiedliwieniem. Finalnie białe startowały mając mniej czasu, a remis jest porażką. Sam armagedon nie jest w pełni sportowy, ale i tak lepszy niż rzut monetą.
Czy można proponować remis gdy skończył się czas,czyli spadła mi chorągiew,a ja proponuję remis .pozdrawiam
Pod jednym z diagramów jest tak napisane:
„Partia skończy się remisem gdy:
1. Czarnym skończy się czas
2. Czarne wykonają 2 nieprawidłowe posunięcia”
O jakie „nieprawidłowe posunięcia” chodzi autorowi? O „nielegalne”?!
W pewnym miejscu artykułu można przeczytać:
„Jeżeli reklamacja była związana z zamierzonym, zapisanym posunięciem, to zawodnik jest zobowiązany wykonać go na szachownicy”. Co to znaczy „zamierzone, zapisane posunięcie”? Nie rozumiem, czym są te „zamierzone, zapisane posunięcia” i kiedy należy to posunięcie wykonać.