[Event "Lindores Abbey Rapid Challenge 2020"]
[Site "?"]
[Date "2020.05.20"]
[Round "7"]
[White "Duda, Jan Krzysztof"]
[Black "Carlsen, Magnus"]
[Result "1-0"]
[WhiteElo "2774"]
[BlackElo "2881"]
[EventDate "????.??.??"]
[ECO "A28"]
[PlyCount "85"]
[Annotator "Piotr Nguyen"]
[SourceDate "2012.02.27"] {Dużo mówi się o kiepskim przygotowaniu debiutowym Jana Krzysztofa Dudy. Niewątpliwie jak na zawodnika czołówki światowej ma trochę do nadrobienia w tej kwestii, natomiast nie można powiedzieć, ze nie ma ciekawych idei debiutowych, które mogą zaskoczyć nawet mistrza świata czego dowodem jest m.in. ta partia.} 1.c4 {Partia angielska to częsty wybór Janka. Pozwala ona na bardziej skomplikowaną gre, czasem też bardziej ryzykowną, jest tu mniej wymian, więcej manewrowania. Taki typ gry pasuje do bezkompromisowego stylu Polaka.} 1...e5 2.Nc3 Nf6 3.Nf3 Nc6 {Magnus gra pryncypialnie, mamy wariant czterech skoczków w partii angielskiej.} 4.e3 ( {Popularniejsze jest} 4.g3 {ale ruch zagrany w partii jest często widywany w ostatnim czasie.} ) 4...Bb4 5.Qc2 {Najpopularniejszy ruch. Biale nie pozwalaja na zdublowanie pionkow po …Gxc3, a takze hetman moze gdzies jeszcze wyskoczyc o czym sie zaraz przekonamy.} ( 5.Nd5 {od razu nie jest najlepsze z uwagi na} 5...e4 {i teraz raczej trzeba grac} 6.Ng1 {co nie wygląda za dobrze.} ) 5...O-O ( {Innym ważnym wariantem jest} 5...Bxc3 6.Qxc3 Qe7 7.d4 Ne4 8.Qd3 exd4 9.Nxd4 O-O 10.Be2 Qb4+ 11.Kf1 {itd. jak grał już Janek z Fabiano Caruaną w słynnym zwycięskim meczu Polska – USA na 43 Olimpiadzie w Batumi w 2018 roku.} ) 6.Nd5 {Mowi się, że nie powinno się chodzić tą samą figurą dwa razy w debiucie. Czy polski arcymistrz o tym nie wie? Otóż jest to najlepsze posunięcie. Skoczek zajmuje świetne pole, a goniec czarnych wygląda teraz trochę głupio na b4.} 6...Re8 ( 6...Nxd5 {nie jest problemem, bo po} 7.cxd5 Ne7 8.Nxe5 Nxd5 9.a3 Be7 10.d4 {biale mają przyjemniejszą grę dzięki lepszej kontroli centrum (więcej centralnych pionów).} ) ( 6...e4 $6 {tutaj już nie przechodzi, bo} 7.Nxf6+ Qxf6 8.Qxe4 $16 {i czarne nie maja rekompensaty za ważnego piona.} ) 7.Qf5 {Kolejna figura rusza się kolejny raz i to do tego hetman. Co z roszadą i rozwojem innych figur? Czy tak można w ogóle grać w szachy? „Zasady są po to, żeby je łamać” – tylko trzeba wiedzieć kiedy. Białe stwarzają bardzo konkretną groźbę zdublowania czarnych pionków po Sxf6, a także przygotowują prymitywne, ale jakże jadowite Gd3. Zauważmy, że pozycja jest zamknięta, biały król pozostał w centrum ale jest tam bardzo bezpieczny. Nie jest to też jakoś bardzo nowoczesne ustawienie, bo arcymistrzowie zaczęli to grać już w latach 70tych.} 7...d6 {Czarne pozwalają popsuć sobie strukturę.} ( 7...Nxd5 {wiąże się z poświęceniem piona.} 8.cxd5 Ne7 9.Qxe5 {Co prawda czarne mają pewną rekompensatę po} 9...c6 10.dxc6 dxc6 {ale nie jest to takie jasne czy ta rekompensata jest wystarczająca. Czarne mają fantastyczny rozwój, ale struktura białych jest bardzo solidna, bez realnych słabości.} ) 8.Nxf6+ gxf6 {Carlsen podejmuje rękawicę i zgadza się na komplikacje.} ( {Można także} 8...Qxf6 9.Qxf6 gxf6 {Powstała końcówka jest bardzo solidna dla czarnych, ale długofalowo to białe mają bardziej mobilną strukturę i teraz na spokojnie nadgonią lekkie braki w rozwoju.} 10.a3 Bc5 11.b3 ( 11.b4 $5 ) 11...a5 12.Bb2 {było grane w partii J.Timman – R.Wojtaszek, Wijk aan Zee 2014. Wydaje mi się, że przede wszystkim Carlsen podchodził do tej partii ambitnie i nie chciał grać jakiejś końcówki, gdzie czarne są bliskie równości, ale to białe dyktują warunki.} ) 9.Qh5 {Hetman musi ruszyć się ponownie, ale widać, że udało się wymusić pewne słabości w obozie czarnych.} 9...d5 {Czarne muszą otwierać pozycję żeby wykazać atuty przewagi w rozwoju.} ( {Ciekawe warianty powstają także po} 9...e4 10.a3 exf3 11.gxf3 $1 Re5 $1 {Inaczej Wg1+ byłoby zbyt niebezpieczne.} 12.Rg1+ Rg5 13.Rxg5+ fxg5 14.Bd3 {i tutaj możemy się zatrzymać. Pozycja jest szalona i prawdopodobnie równa, ale może ktoś ma jakieś dalsze ciekawe pomysły. Dodam tylko, że grano już tak w szachach korespondencyjnych w 1999 roku.} ) 10.a3 ( 10.Bd3 {jest chyba ciut lepsze, ale zostawiam to do analizy zainteresowanym tym systemem debiutowym.} ) 10...Bf8 11.Bd3 {Otwierając się na niesamowite komplikacje. Obaj zawodnicy cały czas grali dość szybko.} ( {Ciekawe jest też proste} 11.cxd5 Qxd5 12.d3 {itd.} ) 11...e4 12.cxd5 exd3 13.dxc6 bxc6 {Po szeregu wymian dostaliśmy bardzo niestandardową pozycję choć znaną w teorii już od dawna (pierwszy raz wystąpiła w 1981 w partii korespondencyjnej). Czarne mają parę gońców ale trochę słabości pionowych. Silnik ocenia pozycję jako równą, w partiach korespondencyjnych czarne nie doświadczyły problemów, a komentator arcymistrz Jan Gustafsson na żywo wspominał, że ta pozycja była polecana w książce. Nie zapominajmy jednak, że kiedy grają ludzie, szachy są grą praktyczną. Powstała pozycja jest szalenie skomplikowana i obiektywna ocena pozycji nieznacznie przybliża mnie do zrozumienia co tu się tak naprawdę dzieje. Ósmy mistrz świata Michaił Tal znany i ceniony za swój kreatywny styl gry powiedział niegdyś – „Musisz wywieźć przeciwnika w głęboki ciemny las gdzie 2+2=5, a droga wiodąca do wyjścia jest przeznaczona tylko dla jednego”. To jest chyba najlepszy opis tej pozycji.} 14.b4 {Białe wypuszczają gońca na długą przekątną.} 14...a5 {Sensowne posunięcie, czarne chcą rozbić strukturę białych, ale był to pierwszy dłuższy namysł Norwega (ponad 3 minuty).} 15.Bb2 Re4 $6 {Kolejny konkretny namysł Magnusa (niemalże 4 minuty), a wykonany ruch jest kiepski choć na pierwszy rzut oka zupełnie nie widać czemu. Wieża dobrze operuje na 4 linii, atakuje punkt b4, a także możliwe są ruchy typu …Gg4 czy …Wg4, ale w szachach, szczególnie na tym poziomie liczą się detale. Pokazuje to tylko to, że Jankowi udało się wywieźć Magnusa do głębokiego ciemnego lasu, o którym mawiał Tal. Dopiero po tym posunięciu w głębszy namysł wpadł Duda (również niemalże 4 minuty).} ( {Czasami nie ma co się spieszyć ze zdejmowaniem napięcia, ale tutaj prawidłowe było} 15...axb4 16.axb4 Rxa1+ 17.Bxa1 {i dopiero teraz} 17...Re4 $1 18.Nd4 Rg4 19.O-O {i zgodzono się na remis w partii korespondencyjnej R.Ballo – F.Bonoldi, LSS 2007. Czarne mogą teraz wymusić powtórzenie posunięć poprzez} 19...Rg5 20.Qh4 Rg4 ) 16.Nd4 $1 {Teraz wisi pionek na c6 i czarne maja nagle niespodziewane problemy z konsolidacją.} 16...Qd5 $6 {Po kolejnych 4 minutach Magnusowi zostało już tylko kilka na zegarze i zdecydował się on na tak zwany skok ze spadochronem. Czarne szukają ratunku w znacznie gorszej końcówce, gdzie może uda się skorzystać z remisowej tendencji pozycji z różnobarwnymi gońcami. Obiektywnie jednak pogarsza to sytuację Magnusa, który pewnie wewnętrznie bił się z przeróżnymi myślami. Nie po to godził się przecież na taką szaloną pozycję kilka ruchów temu, żeby teraz cierpieć w końcówce bez perspektyw na zwycięstwo.} ( 16...Rg4 17.Nxc6 $1 Qd6 ( 17...Qd7 18.b5 $14 {P.Lanzani – F.Besozzi, ICCF 2008} 18...Rxg2 19.h4 ) 18.Nxa5 {wygląda dość prymitywnie. Białe zabrały po prostu dwa pionki i skoczek z a5 fajnie kontroluje pole b7 przez co czarne nie aktywizują się jeszcze po białych polach. Obiektywnie białe mają tylko małą przewagę. Pozycja jest bardzo dynamiczna i pionki nie są tu aż tak ważne, bo trudno nimi iść do przodu, a czarne mają jednak pewne atuty w postaci aktywności.} 18...Rb8 19.f4 $14 ) ( 16...axb4 17.Nxc6 $1 {wtrącone posunięcie} 17...Qd7 18.Nxb4 $14 ) 17.Qxd5 cxd5 18.f3 {Darmowe przydatne posunięcie.} 18...Re8 ( 18...Rh4 ) 19.Nb5 $1 {Najbardziej ambitne i najlepsze posunięcie. To bardzo ważne, że lider polskiej listy rankingowej nie boi się w ogóle komplikacji i nie boi się podejmować decyzji, które czasami niosą ze sobą też pewne ryzyko.} ( {Wielu silnych szachistów, w tym np. komentujący na żywo arcymistrz Peter Leko zdecydowałby się na ruch} 19.b5 $2 {gdzie białe mają bardzo stabilną przewagę i praktycznie niczym nie ryzykują, ale po dokładnym} 19...a4 $1 {czarne zagrają …Wb8 (groźba …c5), …Gd7 (z atakiem na b5), …Gc5 (z możliwością bicia kiedyś na d4) z ogromnymi szansami na wyrównanie.} ) 19...Re7 20.Bxf6 Rd7 21.Kf2 {Białe po prostu zdobyły pionka, ale teraz czarne się lekko ożywiają i ważne jest teraz utrzymać wszystko pod kontrolą.} 21...Ba6 $6 ( {Znacznie lepsze było komputerowe} 21...c6 22.Nc3 Ra6 $1 {z ideą …c5 (wisi Gf6) oraz dzięki temu, że wieża jest broniona grozi też …axb4.} 23.bxa5 c5 24.Be5 $16 {Białe mają dużą przewagę, ale przynajmniej czarne dostały trochę aktywności i białe muszą być bardziej ostrożne, co ma szczególne znaczenie w sytuacji, gdzie zawodnicy nie mają wiele czasu do namysłu.} ) 22.Nd4 Bc4 {Czarne poprawiły gońca, ale tak naprawdę są bardzo ściśnięte. Ich pozycja jest teraz bez perspektyw i obiektywnie powinna być przegrana.} ( {Warto dodać, że nie za bardzo można brać pionka z b4. Po} 22...axb4 23.axb4 Bxb4 24.Rhb1 Bf8 25.Nf5 $18 {czarne są strasznie powiązane i praktycznie nie mogą się ruszać. Pozycja jest przegrana.} ) 23.Rhb1 $6 {Trochę zbyt automatyczne. Pionek na b4 cały czas nie wisiał.} ( 23.Nf5 $1 {Poprawia skoczka i robi miejsce dla gońca np. na c3, a piona z b4 brać nie można, bo} 23...axb4 ( 23...Ra6 24.Bc3 $18 ) 24.axb4 Rxa1 $2 25.Rxa1 Bxb4 $2 26.Ra8+ Bf8 27.Nh6# ) 23...Ra6 24.Be5 $6 {Kolejna niedokładność, po której przewaga Janka topnieje.} ( 24.Bh4 $1 {nie pozwala czarnym na zdobycie piona z b4 i utrzymuje bardzo dużą przewagę.} 24...a4 ( 24...axb4 25.axb4 Rxa1 $6 26.Rxa1 Bxb4 27.Nc6 Bf8 28.Ra8 Kg7 29.g4 $18 {czarne są straszliwie powiązane i nie powinny przetrwać.} ) 25.g4 $16 ) 24...f6 {Teraz Magnus z pewnością trochę odżył. Czarne odbijają trochę przestrzeni.} 25.b5 $5 {Praktyczna decyzja aby uniknąć wymian.} ( 25.Bf4 axb4 26.axb4 Rxa1 27.Rxa1 Bxb4 {Teraz czarne wyrównałyby materialnie i chociaż białe nadal utrzymują przewagę (lepsze figury i struktura), to czarne są na dobrej drodze do przetrwania.} ) 25...Rb6 ( 25...Bxb5 $2 26.Bxc7 $1 Bc4 ( 26...Rxc7 $6 27.Rxb5 $18 ) 27.Bf4 $18 {nie jest na korzyść czarnych, które wymieniły piona c za potencjalną słabość z b5.} ) 26.Bf4 a4 {Ważne posunięcie. Teraz białe piony na skrzydle hetmańskim są rozłączone i oba są pod naciskiem gońców czarnych.} 27.g4 Bc5 28.h4 {Przyszła pora na wykorzystanie atutów na skrzydle królewskim, gdzie białe mają całą masę pionków.} 28...Kf7 29.Kg3 Bxd4 {Magnus forsuje wydarzenia. Odbija pionka i liczy na remis w pozycji z różnobarwnymi gońcami. Jest to właściwa koncepcja choć może można było się z tym wstrzymać i cierpliwie stać w miejscu, ale wiadomo – łatwo się mówi z komputerem w domu.} 30.exd4 Bxb5 ( {Paradoksalnie wymiana wież nie jest lepsza} 30...Rxb5 $6 31.Rxb5 Bxb5 32.g5 $16 {i choć czarne chcą teoretycznie dążyć do wymian to została jeszcze jedna para wież i jest tu bardzo trudno zniwelować inicjatywę białych. Gdyby zostały tylko gońce, to czarne mogłyby ustawić blokadę po białych polach.} ) 31.Rb4 $5 {Sprytne posunięcie. Inaczej czarne zagrałyby …Gc4, a teraz spadłby pion z a4.} ( 31.g5 {oczywiście również było silne.} ) 31...Re7 $2 {Fatalny błąd kiedy już się wydawało, że mistrz świata uciekł spod noża i powinien ustać.} ( {Potrzebne było profilaktyczne} 31...c6 {ze wsparciem gońca i teraz czarna wieża może wrócić do gry.} 32.g5 Re7 33.Kg4 $16 {Białe cały czas mają sporą przewagę. Może okazać się za mało, czarne pokrywają punkty wtargnięca białych wież, ale i tak czarne będą musiały się jeszcze wykazywać w tej końcówce.} ) 32.Rab1 {Czarne forsownie tracą piona co przeważa o wyniku partii.} 32...Bc4 ( 32...c6 33.Rxa4 $18 {nie jest lepsze.} ) 33.Rxb6 cxb6 34.Rxb6 {Pozycja mistrza świata jest totalnie rozbita. Oprócz piona mniej są też gorsze figury, a w szczególności goniec jest odcięty od drugiej połowy szachownicy. Duda realizuje teraz swoją przewagę bardzo precyzyjnie.} 34...Bb3 35.Bd6 Rd7 ( 35...Re2 36.Rb7+ Kg8 ( 36...Ke6 37.Bb4 {z siatką matową.} ) 37.Bf4 {Białe zdobyły siódmą linię, a aktywność czarnych do niczego nie doprowadziła.} ) 36.f4 {Naturalnie, trzeba wykorzystać przewagę piona na skrzydle, a przy tym nie dawać przeciwnikowi nawet cienia kontry.} 36...f5 {Magnus próbuje ustawić blokadę na białych polach, ale jest tu raczej zbyt wiele słabości aby ta strategia pozwoliła na przetrwanie.} ( {Stanie w miejscu nic nie daje, białe mają zbyt prosty plan na wyrobienie wolnego piona} 36...Kg7 37.f5 h6 38.Kf4 Bd1 39.g5 $18 ) 37.g5 ( 37.gxf5 $6 {byłoby raczej kiepskie. Czarne odbiją piona} 37...Kf6 38.Be5+ Kxf5 39.Rf6+ Ke4 {i być może białe nadal mają pozycję blisko wygranej, ale nie widać niczego konkretnego, a czarne zupełnie niepotrzebnie uzyskały jakąś aktywność.} ) 37...Bd1 38.Bc5 ( 38.Be5 $1 {było znacznie silniejsze.} 38...Kg8 39.Rh6 Bc2 40.h5 {itd. np.} 40...Bd1 41.g6 Bc2 42.Kh4 Bd1 43.Kg5 $18 ) 38...Kg7 39.Kf2 {Wydaje się niepotrzebne, ale w szachach szybkich ruchy trzeba wykonywać szybko. W takiej pozycji nie ma powodu aby znaleźć od razu drogę do zwycięstwa. Warto skorzystać z komfortu i zrobić sobie kilka posunięć dookoła aby uśpić przeciwnika, pozwolić mu zrobić coś głupiego i nabić sobie parę dodatkowych sekund (za każde posunięcie zawodnik dostaje 2 sekundy).} 39...Rd8 ( {Po} 39...Kg8 {i Janek musiałby prędzej czy później odnaleźć wygrywający plan} 40.Bd6 Kf7 41.Be5 Kg8 42.Rh6 $18 ) 40.Rb7+ Kg6 41.Re7 Rb8 $6 {Magnus ewidentnie stracił cierpliwość.} ( 41...Bg4 {Można było jeszcze popróbować pograć cierpliwie i pozwolić Jankowi znaleźć wygrywający plan lub gdzieś się pomylić. Obiektywnie białe mają wygraną, ale z sekundami na zegarze nie jest to aż takie proste.} ) 42.Re6+ Kh5 $6 ( {Agonię przedłużało} 42...Kg7 43.Re5 {ze zdobyciem piona. Czarne cały czas nie mają nawet cienia kontry.} 43...Rd8 44.Rxf5 $18 ) 43.Kg3 {I nie ma sensownej obrony przed następnym Wh6 z matem.} 1-0
Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.
Fantastycznie skomentowana partia! Można się wiele z niej nauczyć.
Wielkie brawa dla naszego Janka za pierwsze, bezapelacyjne ogranie mistrza świata. Na kolejne zwycięstwo, mam nadzieję nie będziemy czekać zbyt długo.