Ile lat mają najmłodsi arcymistrzowie szachowi? Czy wczesne sukcesy cudownych dzieci przekładają się potem na wyniki po wyjściu z wieku juniorskiego?
Viswanathan Anand powiedział kiedyś nawet
“W dzisiejszych czasach, jeśli nie jesteś arcymistrzem w wieku 14 lat, możesz o tym zapomnieć.”
Wypowiedź byłego mistrza świata traktować należy jednak z przymrużeniem oka, sam Vishy tytuł zdobył w wieku 18 lat zostając przy okazji pierwszym arcymistrzem z Indii. Dziś Indie mają 60 arcymistrzów z czego kilku zdobyło ten tytuł znacznie szybciej. Obecnie jest dużo większa rywalizacja i nie robi to już po prostu takiego wrażenia jak kiedyś.
Pisałem kiedyś o niesamowitym trzylatku z Rosji, a dziś, w tym specjalnym artykule z okazji międzynarodowego dnia dziecka odpowiem na kilka ważnych pytań i przedstawię zestawienie szachistów, którzy bardzo wcześnie zdobyli tytuł arcymistrza, czyli najwyższy możliwy do zdobycia tytuł w szachach.
Jak trudno jest zostać arcymistrzem?
Trudno, szalenie trudno! Niełatwo jest nawet zobrazować skalę tego osiągnięcia w odpowiedzi na to dość częste pytanie… Mógłbym napisać osobny artykuł na ten temat, ale w dużym skrócie osiągnięcie poziomu szachowego mistrza (nie arcymistrza!) wymaga wielu lat treningów, startów w przeróżnych turniejach, a także trochę talentu. Niezależnie od włożonej pracy nie każdy ma predyspozycje, aby móc tak dobrze grać. A teraz wyobraźcie sobie, że będąc już mistrzem droga do tytułu mistrza międzynarodowego jest dość daleka, a do arcymistrza o wiele, wiele dalsza…
Kto najszybciej zdobył tytuł arcymistrza w szachach?
Pytanie to padło kiedyś w jednym z teleturniejów i niestety potwierdziło tylko tezę, że telewizja kłamie. Oczekiwaną odpowiedzią był jedenasty mistrz świata Robert Fischer, który niegdyś co prawda taki rekord ustanowił w wieku 15 lat, 6 miesięcy i 1 dnia.
Rekord utrzymywał się ponad 30 lat, aż do roku 1991 kiedy to młodziutka węgierka Judit Polgar ustanowiła nowy z wynikiem 15 lat, 4 miesiące i 28 dni. Już w 1994 jej rodak Peter Leko poprawił ten rekord o rok i 6 dni, w 1997 roku natomiast nowy rekord ustanowił na moment Francuz Etienne Bacrot, ale zaraz potem poprawił go jeszcze Ukrainiec Ruslan Ponomariov. W 1999 Chińczyk Bu Xiangzhi został nowym rekordzistą, ale w 2002 Sergiej Karjakin (wówczas reprezentant Ukrainy) w wieku 12 lat i 7 miesięcy przebił wszystkich ustanawiając rekord, którego na razie nikomu nie udało się pobić.
*Rozważany wiek nie jest wiekiem, kiedy tytuł został nadany, ale kiedy spełnione zostały warunki do uzyskania tytułu, a pozostały tylko formalności, które trwają czasem kilka miesięcy, gdyż potrzebne jest odpowiednie posiedzenie FIDE.
Czy cudowne dzieci szachowe dobijają do ścisłej czołówki światowej?
Zdobycie tytułu przez Fischera było niebywałym osiągnięciem na ówczesne czasy gdyż było jednoznaczne z dostaniem się do czołówki światowej. Biorąc pod uwagę dostęp do wiedzy, możliwości rozwoju, podróżowania itd. było to też o wiele trudniejsze, ale moim zdaniem poziom gry potrzebny do uzyskania tytułu arcymistrzowskiego jest mniej więcej taki sam. Obecnie jest dużo więcej szachistów na świecie i generalnie ludzie grają znacznie lepiej, co sprawia, że od poziomu zwykłego arcymistrza (2500+) potrzeba jeszcze wiele, aby zapukać do czołówki światowej. Jednakże wszyscy najmłodsi arcymistrzowie wymienieni w poprzednim akapicie przekraczali ranking Elo 2700 i dobili do mniej lub bardziej ścisłej czołówki.
W dalszej części artykułu zebrałem wszystkich najmłodszych arcymistrzów, którzy spełnili warunki do uzyskania tytułu przed 15 rokiem życia. Spośród nich jednak nie wszyscy dobili do ścisłej czołówki światowej. Część jeszcze pewnie dobije (np. ci co dopiero arcymistrzami zostali), ale jest kilku graczy, którzy raczej zatrzymali się na poziomie silnych 2600+.
Czy ktoś zbliżył się do rekordu Karjakina?
Trochę w cieniu pozostał wynik rówieśnika Sergeya, niejakiego Magnusa Carlsena, który warunki na arcymistrza spełnił „dopiero” w wieku 13 lat, 4 miesięcy i 27 dni. Sergey Karjakin pobił rekord poprzednika (Bu Xiangzhi) o ponad rok ustanawiając wynik tak trudny do przebicia, że przez wiele lat wynik ten nie był w ogóle zagrożony. Nikomu nie udawało się spełniać warunków na tytuł arcymistrza przed ukończeniem 13 roku życia, aż do niedawna…
Czterej najmłodsi arcymistrzowie urodzeni w latach 2004-2006, Nodirbek Abdusattorov, Javokhir Sindarov z Uzbekistanu oraz Praggnanandhaa Rameshbabu i Gukesh D z Indii mieli bardzo duże szanse na ustanowienie nowego rekordu. Najbliżej był Gukesh D, który spóźnił się o 17 dni… Na turnieju w Hiszpanii w grudniu 2018 uzyskał 0.5 pkt mniej niż było potrzebne do normy. Swoją ostatnią normę zdobył „dopiero” na następnym turnieju, w styczniu tego roku.
Moim zdaniem kolejni najmłodsi arcymistrzowie pojawiać będą się właśnie z Indii, gdzie w ostatnich latach popularność szachów bardzo wzrosła.
Najmłodsi arcymistrzowie – pełne zestawienie
stan na 1.06.2019
| Nr | Imię i nazwisko | Kraj | Wiek | Rok ur. |
|---|---|---|---|---|
| 1. | Sergey Karjakin |  |
12 lat, 7 miesięcy, 0 dni | 1990 |
| 2. | Gukesh D |  |
12 lat, 7 miesięcy, 17 dni | 2006 |
| 3. | Javokhir Sindarov |  |
12 lat, 10 miesięcy, 5 dni | 2005 |
| 4. | Praggnanandhaa Rameshbabu | |
12 lat, 10 miesięcy, 13 dni | 2005 |
| 5. | Nodirbek Abdusattorov | |
13 lat, 1 miesiąc, 11 dni | 2004 |
| 6. | Parimarjan Negi | |
13 lat, 4 miesiące, 22 dni | 1993 |
| 7. | Magnus Carlsen |  |
13 lat, 4 miesiące, 27 dni | 1990 |
| 8. | Wei Yi |  |
13 lat, 8 miesięcy, 23 dni | 1999 |
| 9. | Bu Xiangzhi | |
13 lat, 10 miesięcy, 13 dni | 1985 |
| 10. | Samuel Sevian |  |
13 lat, 10 miesięcy, 27 dni | 2000 |
| 11. | Richárd Rapport |  |
13 lat, 11 miesięcy, 6 dni | 1996 |
| 12. | Teimour Radjabov |  |
14 lat, 0 miesięcy, 14 dni | 1987 |
| 13. | Ruslan Ponomariov | |
14 lat, 0 miesięcy, 17 dni | 1983 |
| 14. | Nihal Sarin | |
14 lat, 1 miesiąc, 1 dzień | 2004 |
| 15. | Awonder Liang | |
14 lat, 1 miesiąc, 20 dni | 2003 |
| 16. | Wesley So |  |
14 lat, 1 miesiąc, 28 dni | 1993 |
| 17. | Étienne Bacrot |  |
14 lat, 2 miesiące, 0 dni | 1983 |
| 18. | Illya Nyzhnyk | |
14 lat, 3 miesiące, 2 dni | 1996 |
| 19. | Maxime Vachier-Lagrave | |
14 lat, 4 miesiące, 6 dni | 1990 |
| 20. | Péter Lékó | |
14 lat, 4 miesiące, 22 dni | 1979 |
| 21. | Jorge Cori |  |
14 lat, 5 miesięcy, 15 dni | 1995 |
| 22. | Hou Yifan | |
14 lat, 6 miesięcy, 16 dni | 1994 |
| 23. | Jeffery Xiong | |
14 lat, 6 miesiące, 25 dni | 2000 |
| 24. | Anish Giri |  |
14 lat, 7 miesięcy, 2 dni | 1994 |
| 25. | Yuriy Kuzubov | |
14 lat, 7 miesięcy, 12 dni | 1990 |
| 26. | Bogdan-Daniel Deac |  |
14 lat, 7 miesięcy, 27 dni | 2001 |
| 27. | Dariusz Świercz |  |
14 lat, 7 miesięcy, 29 dni | 1994 |
| 28. | Alireza Firouzja |  |
14 lat, 8 miesięcy, 2 dni | 2003 |
| 29. | Aryan Chopra | |
14 lat, 9 miesięcy, 3 dni | 2001 |
| 30. | Nguyễn Ngọc Trường Sơn |  |
14 lat, 9 miesięcy, 22 dni | 1990 |
| 31. | Kirill Shevchenko | |
14 lat, 9 miesięcy, 23 dni | 2002 |
| 32. | Arjun Erigaisi | |
14 lat, 11 miesięcy, 13 dni | 2003 |
| 33. | Daniil Dubov | |
14 lat, 11 miesięcy, 14 dni | 1996 |
| 34. | Ray Robson | |
14 lat, 11 miesięcy, 16 dni | 1994 |
| 35. | Fabiano Caruana |  |
14 lat, 11 miesięcy, 20 dni | 1992 |
| 36. | Yu Yangyi | |
14 lat, 11 miesięcy, 23 dni | 1994 |
Szczegółowe dane zaczerpnięte z wikipedii https://en.wikipedia.org/wiki/Chess_prodigy
Najmłodsi arcymistrzowie w Polsce?
Na powyższym zestawieniu znaleźć można Darka Świercza, który teraz reprezentuje Stany Zjednoczone. Natomiast Jan Krzysztof Duda swoją ostatnią normę arcymistrza zdobył już po ukończeniu 15 roku życia (dokładnie mając 15 lat i 21 dni).
Jak widzimy mimo iż osiągnięcie poziomu arcymistrzowskiego jest bardzo trudne, to w historii szachów pojawia się coraz więcej cudownych dzieci. Trzeba zaznaczyć jednak, że wszyscy zaczynają grę bardzo wcześnie. Magnus swoją przygodę z szachami rozpoczął w wieku 5 lat, więc w momencie zdobywania tytułu miał już 8 lat gry i treningów za sobą.
Bądź pierwszy, który skomentuje ten wpis