W ostatnim czasie gra w szachy dla dzieci staje się coraz bardziej popularna i coraz śmielej wkracza do szkół. Jednak zgodnie z powiedzeniem „przez zabawę do nauki”, oprócz przerabiania nowego materiału oraz rozgrywania partii, potrzebne są również zabawy szachowe, w których dziecko może wykorzystać zdobytą wiedzę szachową. Są one też ważnym urozmaiceniem zajęć szachowych, które podtrzymują zainteresowanie dzieci przedmiotem. W tym artykule omówię kilka, które sam wykorzystuję podczas zajęć z dziećmi.
Kto szybciej ustawi bierki
Najprostsza gra w szachy dla dzieci. Dzieci mają przed sobą pustą szachownicę i pod ręką bierki jednego koloru. Kto ustawi szybciej – wygrywa.
Wyścig koni (podwójny)
W pozycji początkowej 2 skoczki znajdują się w swoich „stajniach” (biały skoczek na h1, czarny na a8). Zaczynają białe. Skoczek, który pierwszy dotrze na pole bazowe przeciwnika wygrywa. Uwaga! Skoczki mogą się wzajemnie zbijać (zbita strona przegrywa). Jeśli najpierw do „stajni” przeciwnika dotrze biały skoczek, a w tym samym ruchu dotrze również czarny – mamy remis (jako, że białe zaczynają).
Można również grać w podwójną wersję tej zabawy – białe skoczki na h1 i a1, czarne na h8 i a8.
Matowanie samego króla
Moim zdaniem najbardziej pouczająca gra w szachy dla dzieci. Najpierw jedno dziecko gra białymi i stara się zamatować przeciwnika jak najszybciej. Po każdym swoim posunięciu głośno mówi numer wykonanego ruchu. Następnie następuje zamiana ról i druga osoba rozpoczyna matowanie od tej samej pozycji. Kto da mata przeciwnikowi mniejszą liczbą ruchów – wygrywa. Np. Kacper dał mata w 12 ruchów, a Maciek w 10 ruchów. Wygrywa Maciek, ponieważ był szybszy.
Najszybsza droga do zdobycia bierki (z przeszkodami)
Ustawiamy po jednej białej i czarnej figurze. Białe muszą znaleźć jak najszybszą drogę do zbicia bierki przeciwnika, czarne nie wykonują żadnego ruchu. Warto też dodać utrudnienie w postaci przeszkód (np. pionów).
W ile ruchów biała wieża może zbić czarnego skoczka? Na ile sposobów może tego dokonać w tyle ruchów?
Zapamiętywanie pozycji
Ustawiamy prostą pozycję (np. jak na obrazku) . Dzieci przyglądają się przez 1 minutę. Następnie zdejmujemy wszystkie bierki i dzieci u siebie na szachownicach muszą ustawić identyczną pozycję. Wygrywa osoba z najmniejszą ilością błędów. Warto zacząć od pozycji z niewielką liczbą bierek.
Wyścig króli
Celem gry jest doprowadzenie swojego króla do ostatniej linii (ósmej). Strona, która zrobi to pierwsza, wygrywa pojedynek. Zabronione jest wchodzenie pod szacha oraz dawanie szacha królowi przeciwnika.
Raz, Dwa, Trzy
Rozpoczynamy od standardowej pozycji początkowej. Białe wykonują jeden ruch, czarne dwa, następnie białe trzy, czarne cztery itd. Wygrywa strona, która jako pierwsza zamatuje króla przeciwnika. Jest też zasada, że jeśli da się szacha królowi przeciwnika to traci się prawo do dalszych ruchów (np. czarne mają do wykonania 6 ruchów, jednak w czwartym ruchu zaatakowały króla przeciwnika – nie mogą one wykonać więcej ruchów. Białe są na posunięciu i mają do dyspozycji 7 ruchów).
Szachy Fischera (wersja uproszczona)
Piony ustawiamy standardowo, natomiast figury ustawiamy losowo (na pierwszej i ósmej linii). Można np. rzucić figurami i ustawić je w kolejności w jakiej się poukładają. Obie strony rozpoczynają partię w takim samym ustawieniu. Dalej rozgrywka toczy się według standardowych zasad gry.
Kloc (Debel)
Gra rozgrywana w drużynach składających się z 2 osób. Jedna osoba z drużyny gra białymi, druga czarnymi. Jeśli jedna osoba zdobędzie jakąś figurę przeciwnika to przekazuje ją swojemu partnerowi – może on ją wstawić do siebie na szachownicę zamiast wykonywać ruch. Wygrywa para, która jako pierwsza da mata na którejkolwiek szachownicy (wystarczy, że jedna osoba wygra).
Jest to tylko kilka gier w szachy dla dzieci, oczywiście można (a nawet trzeba) je modyfikować na własne potrzeby, aby uatrakcyjnić dzieciom zajęcia i dać im szansę na utrwalenie zdobytej wiedzy.
Zapraszam również do obejrzenia całego webinaru pt. „Szachy dla nauczycieli, czyli jak rozpocząć naukę królewskiej gry”, który można znaleźć tutaj:
Szachy rozwijają logiczne myślenie, ale w takim wieku warto też ćwiczyć pamięć. Szukałam gry planszowej, w której można poćwiczyć zapamiętywanie i fajną okazała się Rach Ciach, w której musisz zapamiętać warstwy kolorów z kart, które pokazuje się na krótką chwilę. Kto pierwszy ułoży kulki ten szybko naciska dzwonek..