Borislav Ivkov – odejście mistrza

W wieku 88 lat odszedł legendarny serbski arcymistrz Borislav Ivkov. Urodzony w 12 listopada 1933 roku w stolicy Królestwa Jugosławii, zmarł 14 lutego 2022 roku w tym samym mieście – Belgradzie. 

Życiorys

Borislav, zwany również Bora, dał o sobie znać w wielkim świecie bardzo wcześnie. W wieku 14 lat został najmłodszym w historii mistrzem Belgradu, a mając 17 lat triumfował na pierwszych Mistrzostwach Świata Juniorów (Birmingham 1951). Już w wieku 21 lat zdobył tytuł arcymistrza, co byłoby ówczesnym pobiciem rekordu na najmłodszego arcymistrza… lecz wraz z nim tytuł odebrał 18-letni Boris Spasski. Niemniej, Ivkov był w gronie pierwszych pięćdziesięciu arcymistrzów, gdy wymogi były kosmicznie wyśrubowane.

W tamtych czasach tytuł arcymistrza otrzymywali: mistrz świata, zawodnicy grający w Turnieju Kandydatów czy zwycięzcy co najmniej jedenastorundowego turnieju, w którym 80% zawodników ma już tytuł arcymistrza lub mistrza międzynarodowego i 30% zawodników grało w Turnieju Kandydatów w ciągu ostatnich 10 lat. Jeśli ktoś nie zdołał wygrać tak naszpikowanego gwiazdami turnieju, lecz zajął drugie miejsce w dwóch takich turniejach w przeciągu 4 lat, również mógł się ubiegać o tytuł.

Borislav Ivkov w latach 1950. i 1960. znajdował się w ścisłej czołówce świata i uważany jest, wraz z Svetozarem Gligoriciem, za duet najsilniejszych jugosłowiańskich zawodników w historii. Wygrał takie fantastyczne turnieje jak:

• Mar de Plata 1955 (przed Najdorfem, Szabo, Gligoriciem czy Pachmanem)
• Buenos Aires 1955 (przed Gligoriciem, Pilnikiem, Szabo, Pachmanem czy Rosetto)
• Santiago 1959 (przed Pachmanem, Pilnikiem, Sanguinetim czy Bobby’m Fischerem)

• Beverwijk (Wijk aan Zee) 1961 (ex aequo z Larsenem, przed Uhlmannem i Olafssonem)
• Zagrzeb 1965 (ex aequo z Uhlmannem, przed Petrosjanem, Portischem, Parmą, Bronsteinem czy Larsenem)
• Amsterdam 1974 (ex aequo z Tukmanovem i Jansą, przed Riblim, Ree czy Gellerem)

Inne sukcesy

Pięciokrotnie grał w turniejach międzystrefowych, jednak tylko raz wywalczył awans do Turnieju Kandydatów. Wziął w nim udział w 1965, gdzie przegrał z Bentem Larsenem stosunkiem 2,5 – 5,5 (wtedy Turniej Kandydatów rozgrywany był systemem pucharowym, z czego później słusznie zrezygnowano).

Ivkov był jednym z filarów kadry narodowej Jugosławii – aż dwunastokrotnie występował na Olimpiadach, z których przywiózł 10 medali drużynowych (6 razy srebro, 4 razy brąz) i 5 medali indywidualnych (2 razy złoto, 2 razy srebro, 1 raz brąz). Na Drużynowych Mistrzostwach Europy zagrał sześciokrotnie – na nich trzykrotnie cieszył się z drużynowego srebra, a także po razie ze złota i brązu zdobytych na swojej desce.

Jugosłowiański (serbski) arcymistrz był aktywny na szachowej desce również w późniejszych latach swego życia – w 2006 roku został mistrzem Europy seniorów, a w 1999 wygrał Memoriał Petrosjana, w którym zagrała dziesiątka dawnych rywali i przyjaciół Petrosjana: Smysłow, Spasski, Tajmanow, Gligorić, Hort, Larsen, Portisch, Bałaszow, Cieszkowski.

Borislav Ivkov nie szczędził również pióra – jest autorem kilku książek: „My sixty-four years in chess”, „Black on white”, „Mesmerized by chess” oraz „Parallels 1 and 2”. Redaktor British Chess Magazine Milan Dinic przeprowadził w 2017 roku wywiad z Borą, którego fragmenty wspomina w ostatnim artykule dla FIDE: https://fide.com/news/1575.
W niezwykły sposób opisywał wtedy Michaiła Tala, Bobby’ego Fischera, Paula Keresa czy Jurija Awerbacha. I zgadzam się z Diniciem, co do Borislava Ivkova – był on nie tylko wspaniałym graczem, lecz także fantastycznym źródłem anegdot i historii o ludziach i miejscach.