Polacy głodni na szachowej uczcie || Rundy 1-4, Tata Steel 2021

Za nami pierwsze 4 rundy słynnego turnieju Tata Steel Master 2021, jak dotąd Jan-Krzysztof Duda i Radosław Wojtaszek nie odnieśli zwycięstwa w partii. Jeśli chcecie się dowiedzieć więcej o bogatej przeszłości turnieju w Wijk aan Zee, to gorąco polecamy Wam ten artykuł. A teraz, bez zbędnego przedłużania, przejdźmy do tegorocznej edycji

I runda – Carlsen miażdży Firouzję!

Pierwsze rundy należą zdecydowanie do jednych z najbardziej nieprzewidywalnych. Zawodnicy starają się „wyczuć” przeciwnika, nie wiedząc, czego się mogą po nim spodziewać. Jest to szczególnie adekwatne w dobie koronawirusa, ponieważ wielu zawodników od miesięcy nie brało udziału w turnieju szachów klasycznych. I tym razem pierwsza runda nie zawiodła, przynosząc 3 rezultatywne partie, w tym prawdziwy diament w postaci partii Carlsen – Firouzja.

Carlsen, Magnus 1-0 Firouzja, Alireza

Na sam koniec rundy został nam prawdziwy crème de la crème – pojedynek Mistrza Świata z wschodzącą gwiazdą i nadzieją szachów. Tę partię, specjalnie dla Państwa, skomentował FM Kosma Pacan-Milej.

Carlsen, Magnus

Firouzja, Alireza

Tata Steel 2021

January 16, 2021 – Wijk aan Zee

Komentator: FM Kosma Pacan-Milej

1.d4Sf62.c4e63.Sf3d5Od kiedy Alireza Firouzja wstąpił do czołówki światowej, zmodyfikował swój repertuar i rzadziej grywa Obronę Królewsko-Indyjską.4.Sc3Sbd74…Gb4z przejściem do wariantu Ragozina4…c55.cxd5Sxd56.e4Sxc37.bxc3cxd48.cxd4Gb4+9.Gd2Gxd2+10.Hxd2o tym wariancie będzie mowa w komentarzu za kilka posunięć.5.Gg5h65…c6prowadzi do starego, klasycznego wariantu Cambridge-Springs, np.6.e3Ha57.Sd2Gb48.Hc2O-Oitd.5…Ge7przechodzi do „zwyczajnego” gambitu hetmańskiego6.e3O-O7.Wc15…Gb4Jest grywalne, lecz mi osobiście niezbyt się podoba:6.cxd5exd57.e3c58.Gd3Ha59.Hc2c410.Gf5i tę pozycję przyjemniej grałoby mi się białymi6.Gh4Ge77.cxd5można grać też7.e3O-O8.Wc1i właściwie tutaj rozpoczyna się „bitwa na teorię”7…Sxd57…exd58.e3c69.Hc2O-O8.Gxe7Hxe79.e4Sxc310.bxc3Powstała pozycja bardzo przypomina Semi-Tarrascha, który zwykle grywany jest w taki sposób: 1.d4 Nf6 2.c4 e6 3.Nf3 d5 4.Nc3 d5 5.cxd5 Nxd5 6.e4 Nxc3 7.bxc3 cxd4 8.cxd4 Bb4+ 9.Bd2 Bxd2 10.Qxd2, gdzie bilans materialny jest prawie identyczny jak w partii (w której co prawda pionki „c” jeszcze się nie wymieniły, ale na to nie będzie trzeba długo czekać)10…O-O11.Gd3c511…b612.O-OGb713.a4c514.a5gdzie powstawała pozycja podobna do tej w partii, choć jeszcze z napięciem w centrum12.O-Ocxd413.cxd4b614.a4Znany plan w tego typu pozycjach. Białe rozpoczynają atak mniejszościowy na skrzydle hetmańskim, aby wygenerować słabość w obozie czarnych.14…Gb715.a5Jeśli czarne odbiją 15…bxa5 to pionek na a7 będzie łatwy do zaatakowania poprzez następne Wxa5 z dalszym Ha1. Jeżeli natomiast posunięcie 15.a5 zostanie zignorowane to czarne muszą liczyć się z następnym a5-a6, po którym ich goniec nie będzie miał wielu komfortowych pól do odejścia, jak i axb6, które wyrabia słabość tym razem na b6.15…bxa516.Wxa5Sf617.We1Wfd818.Ha1Grozi już wzięcie piona z a7.18…Hc7Czarne doszły do wniosku, że hetman na e7 stoi dość pasywnie i trzeba go poprawić. Idealnym dla niego miejscem okazuje się pole f4, z którego trudno go będzie wygonić, a dodatkowo stwarzał będzie on nacisk na pionka e4. Podobna próba aktywizacji miała miejsce w partii Mamedyarov-Adams Batumi 2018, lecz tam hetman szybko został wyrzucony poprzez g2-g3. Kończąc wątek, zachęcam do zobaczenia całej tej partii. Warto, jeśli ktoś grywa te struktury.Na18…a6białe nie muszą wcale reagować biciem19.Gxa6?Można za to zagrać np.19.h3i po19…Hc7wylądowaliśmy w pozycji z partii19…Gxe4∓,które prowadzi do wymiany słabego bandowego pionka a6 za silnego centralnego pionka e4.19.h3a620.Wc5Hf421.We5Sd721…a5!?mogło prowadzić do ciekawych komplikacji:22.g3Jeśli forsowne 22.g3 prowadzi donikąd, to narzuca się inny ruch przygotowujący g2-g3 w następnym posunięciu:22.We3!Sd723.g3Hf624.Wxa5białe zostają z pionkiem więcej i lepszą pozycją22…Hxf323.We323.Ge2??Hb324.Wb524.Wb1Hc225.Wb2Hc326.Wc5Hxd427.Wc4Hd7−+24…Hc225.Wxb7Sxe4z ogromną przewagą czarnych25…Hxe4?26.Wxf7!Hxd426…Kxf7?27.Gh5+Sxh527…Kg828.Wxe4Sxe429.Gf3Sf630.Gxa8±28.Wxe4±27.Wc7⩱23…Hxe324.fxe3a4po których jednak białe dostają nieprzyjemną pozycję, z uwagi na daleko zaawansowanego wolniaka „a”, słabości wokół króla i dobrze skooordynowane czarne figury. Komputer pokazuje 0.00, natomiast w praktycznej grze pozycja jest dużo trudniejsza dla białych, gdyż trudno im znaleźć sensowny plan.21…Wac822.We3ze znaną już groźbą g2-g3. Nawiasem mówiąc, wieża na e3 często dobrze się sprawdza w tego typu pozycjach.22…Sd723.g3Hf623…Sxe524.gxf4Sxd325.Wxd3Gxe426.We3+−24.Wa5i nie do końca wiadomo co robi wieża na c8. Wszystkie pola gdzie mogłaby aktywnie uczestniczyć w grze, są kontrolowane przez białe figury. Nacisk na pionka a6 jednak pozostał…24…Sc5?25.dxc5Hxa1+26.Wxa1+−Goniec na d3 jest broniony przez wieżę e3!22.Wa5Białe najpierw sprowokowały skoczka do pójścia na d7, by potem móc przerzucić swą wieżę z powrotem na a5.22…Sf6Czarny skoczek wraca na f6, bo na d7 nie miał zbyt wielu perspektyw.23.d5Początek pozycyjnych ofiar materiału. Sam motyw d4-d5 jest typowy dla tej struktury pionowej. Po odbiciu exd5, białe przepychają swojego pionka na e5 i zdobywają przestrzeń. Zamysł polega na tym, żeby zamknąć białopolaka czarnych ich własnym pionkiem, który dodatkowo zabiera pole skoczkowi. Na przykład: bez wtrącenia d5 exd5, ruch e4-e5 nie ma sensu, z uwagi na Sf6-d5. Kolejnym plusem przełomu w centrum jest pojawienie się pola na d4 dla białych figur. Zazwyczaj staje tam skoczek, lecz w partii Carlsen zdecydował się na postawienie tam hetmana.23.We5Sd724.Wa5Sf6z „arcymistrzowskim” remisem 23…exd524.e5Po raz pierwszy, idea ta została zastosowana w partii Poługajewski-Tal Mistrzostwa ZSRR 1969. Ten pojedynek to klasyka Semi-Tarrascha.24…Se424…Sd7?Traci hetmana po:25.Wa4d426.Wxd4+−25.Hd4Scentralizowany hetman patrzy na oba skrzydła.25…Wdc8Na25…Wac8mogło nastąpić to samo co w partii26.Waa126.Gxa6?Nawet odbijając pionka, nie warto wymieniać beznadziejnego gońca z b7.26…Wa827.Wea1Gxa628.Wxa6Wxa629.Wxa6Hc1+30.Kh2Hf4+31.Kg1Hc1+=26.Waa1!Bardzo ideowy ruch. Jeśli się dobrze przypatrzeć, to można zauważyć, że wieża na a5 zbyt wiele już nie robi. Spełniła swoją funkcję i powinna się teraz przenieść gdzie indziej. Gdzie indziej, czyli gdzie? Ano na linię „b”, a konkretnie na b6, skąd będzie uprzykrzać życie czarnym figurom i stwarzać nacisk po 6 linii (jak się okazało na koniec partii -przesądzający o jej wyniku).26…a526…Wab827.Wab1Gc628.Gxa6W tej redakcji białe mogą swobodnie odbić pionka, ponieważ gońce pozostają na szachownicy.26…Gc627.Wxa6Wxa628.Gxa6Tutaj zresztą podobnie27.Wab1Gc6Bardzo logiczne wydawało się:27…Ga6z planem wymiany gońców28.Gxa628.Gxe4dxe429.Wxe4Hf5!i czarne wydają się nieco przyjemniejsze z uwagi na wolnego pionka „a” i gońca przeciw skoczkowi w otwartej pozycji.29…Wc1+?30.Wxc1?30.Se1!Wxb130…Hg531.f4Wd832.Ha4+−31.Wxf4Wxe1+32.Kh2+−30…Hxc1+31.We1Hc8⩱28…Wxa629.Hxd5Sc330.Hd7Hc4=31.Wb7He6!Powstała pozycja ma spore tendencje remisowe. Podejrzewam, że Alireza był nastawiony dość bojowo i postanowił nie oddawać pionka, jednocześnie męcząc się później ze swoim słabym gońcem. Moim zdaniem była to niezbyt praktyczna decyzja w partii z mistrzem świata.28.e6Praktyczna, choć obiektywnie nie najlepsza decyzja. Białe za cenę piona otwierają drogę swoim figurom.

28.Wb6Gd7z planem Ge6. Jeśli goniec czarnych stanie na tym polu to gra białych na skrzydle królewskim spali na panewce.29.Hxd5Sc530.Gb1Ge6Nie dawało białym zbyt wielu szans kontynuowania gry na wygraną. Pionek a5 podpierany czarnymi figurami jest sporym atutem i to białe musiałyby walczyć o remis.

28…fxe629.Se5z groźbą f2-f3 ze zdobyciem figury29…Hf6Czarne spokojnie parują groźbę białych30.f330.Gxe4dxe431.Sxc6Wxc632.Hxf632.Hxe4i pewnie białym uda się przeżyć, dzięki aktywności figur i lekko osłabionemu czarnemu królowi.32…gxf633.Wxe4Wa7tu tylko czarne mogą grać tutaj na wygraną i męczyć przeciwnika przez następne 50 ruchów. Oczywiste, że Magnus tego nie chciał.33…a434.Wb7a334…f5!−+35.Wg4+Kf836.Wh7typowo komputerowy wariant powstaje po:36.Wgg7a237.Wbf7+Ke838.Kh2!!a1=H39.We7+Kd840.Wef7He5+41.g3Ke842.We7+Kd843.Wef7i mając nawet hetmana więcej, czarne nie mogą uniknąć remisu.36…Wcc836…Wac837.Wa4=37.Wgg7a238.Wf7+Ke839.We7+Kd840.Wd7+=30…Sg530…Sd6?31.Wb6!31.Sxc6Wxc632.Hxf6gxf633.Wxe6Kf7∓31…Sf532.Gxf5exf533.Wxc6Wxc634.Hxd5+He634…We635.Hxa8++−35.Hxc6Hxc636.Sxc6+−30…Sd2wygląda bardzo ryzykownie i całkiem spodziewanie nie jest najlepszą możliwością:31.Wb631.Wb2Sc431…Hg532.Wxd2Hxd233.Gh7+Kxh734.Hxd2+−32.Gxc4dxc433.Sxc6Wxc6∓31…Ge832.He3Sc433.Sxc4dxc434.Wxe6Hd835.Ge4z rekompensatą30…Sg331.Hg431.Hb6po tym posunięciu powstaje mnóstwo ciekawych wariantów:31…Ge832.Sg4Hf733.Wxe6Wab834.Gg6Hd735.Hxb8Hxe636.Sf6+Kh8!36…Hxf6?!37.Hxc8Hxg638.Wb8Kf839.Hc5+Kf740.Hxd5+Kf841.Hc5+Kf742.Hd5+z remisem37.Hxg3Hxf637…Gxg6?38.Hxg6Hxf639.Hxf6gxf640.Wa1Wc541.Kf2z dużymi szansami na remis38.Gxe8Wxe8i białe nie powinny ustać tej pozycji31…Sf532.Wb632.Gxf5Hxf533.Hxf5exf534.Sxc6Wxc635.We7Wg6Czarne bronią pionka g7 i białe nic nie wskurają na 7 linii. Ich pozycja jest przegrana.32…Ge833.Wxe6Hxe634.Gxf5Hb6+35.Kh2Wc7−+31.Wb631.h4?Sf7−+Białe nie mogą uniknąć wymiany pary lekkich figur. W takiej sytuacji ich atak na króla nie ma szans na powodzenie.31…Ge832.He3a4?!Czarne zdecydowały się na szukanie szybkiej kontrgry na skrzydle hetmańskim. Pionek „a” nie jest jednak taki szybki i białe w zbliżającym się niedoczasie dostają sporo praktycznych szans w swoim ataku na króla przeciwnika.32…Wab8!Było w moim odczuciu najlepszą praktyczną możliwością. Wieża b6 jest bardzo aktywna i stwarza nacisk na punkt e6. Warto więc ją zlikwidować, czyli wymienić.33.Sg4He734.h4Wxb635.Hxb6Sf736.Wxe6Hxh437.Hc7!Hd8!⩱37…Wxc7??38.Wxe8#32…Hd8komputer twierdzi, że jest to najsilniejsze posunięcie. Trudno mi jednak uwierzyć, żeby ktoś wykonał taki ruch podczas partii. Zapewne kryje się za nim jakaś głębsza idea, lecz mając niewiele czasu, trudno jest ją znaleźć.33.Sg4Hd834.Wxe6!Podejrzewam, że Firouzja mógł czegoś w tym wariancie nie doliczyć. Ruch Carlsena jest dość prozaiczny i narzuca się zwłaszcza wtedy, gdy przeciwnik ma mało czasu, a groźby są trudne do odparowania.34…Sxe635.Hxe6+Gf7?Ten naturalny ruch prowadzi forsownie do kompletnie przegranej pozycji. Należało zagrać nieoczywiste:35…Kh8!36.Hf5g6?36…Hb6+!37.Kh1Gg6!38.Hxg6Hxg639.Gxg6a3po którym to białe stanęłyby przed praktycznymi problemami. Pionek „a” zaszedł już bardzo daleko, a białe lekkie figury są po drugiej stronie szachownicy. Czarne stoją lepiej.37.Hf8+Kh738.We7++−36.Sxh6+gxh637.Hxh6i król czarnych okazuje się być całkowicie bezbronny wobec trio białych figur…37…Hc7inne ruchy nic nie zmieniały. Schemat wygrywania jest ten sam.38.Hh7+Kf839.Hh8+Gg840.Hh6+i czarne poddały się w obliczu nieuchronnego mata. Mogło jeszcze nastąpić:40…Hg7lub40…Kf741.Gg6+Kf642.Gh5+Kf543.g4#41.Hd6+Kf742.He7#1–0

Caruana, Fabiano ½-½ Van Foreest, Jorden

1.c4 to ruch, po którym może powstać całe mnóstwo różnych wariantów. Tym razem padło na obronę Tarrascha, która nierzadko oferuje ciekawe i niestandardowe pozycje. Nie inaczej było tym razem, jednak po wielu wymianach pozycja uprościła się i powstała końcówka wieżowa. Czarne za cenę chwilowo oddanego pionka uzyskały dużą aktywność i wydawać by się mogło, że partia zaraz zakończy się remisem. Finalnie tak też się stało, lecz po drodze grający białymi Amerykanin przeoczył ciekawą opcję, która dawała dużą przewagę.

Pozostałe partie I rundy

Giri, Anish 1-0 Tari, Aryan

Powiedzieć, że ta partia była szalona, to jakby nic nie powiedzieć. Młody Norweg przygotował komputerową nowinkę, oddał figurę, co jednak nie wystarczyło do pokonania bardziej doświadczonego Holendra, który w krótkim czasie przechwycił inicjatywę i wygrał partię.

Duda, by uczcić Esipenkę, zagrał obronę rosyjską, po czym jako pierwsi zakończyli partię remisem. Długo za to grał Wojtaszek, który sprawdzał Guijarro w wieżówce z pionem więcej – hiszpański arcymistrz zdał ten egzamin. Oglądaliśmy remisową wieżówkę także w partii Caruana – Van Foreest. Ciekawa końcówka do szkolenia młodzieży pochodzi z partii Harikrishna – MVL, w której przewaga dwóch pionów nie wystarczyła do zwycięstwa z powodu różnopolowości gońców.

Wyniki prezentują się następująco:

II runda – Potop szwedzki w XXI wieku

Duda, Jan-Krzysztof 0-1 Grandelius, Nils

Donchenko, Alexander 0-1 Caruana, Fabiano

Pozostałe partie II rundy

Reszta partii II rundy nie była już tak emocjonująca, w dodatku wszystkie zakończyły się remisami. Najbliżej zwycięstwa był Aryan Tari, który w pojedynku z Radosławem Wojtaszkiem przez większość partii miał przewagę, która jednak okazała się niewystarczająca w starciu z doświadczonym Polakiem. Do „gołych króli” walczył Carlsen z Davidem Antonem Guijarro, do końca próbując oszukać przeciwnika. W partii dwóch Holendrów powstała obrona rosyjska, więc wynik końcowy nie jest zaskoczeniem [Nie zgadzam się – obrona rosyjska może być bardzo agresywna, gdy czarne zrobią długą roszadę. Co ciekawe, tutaj obaj zroszowali na skrzydło hetmańskie, zaś sama partia była pełnowartościowa – dop. J. Kozak]. Obronę Caro-Kann upodobał sobie zarówno Firouzja, jak i Esipenko. W partii Rosjanina z Harikrishną powstała ciekawa końcówka, której walory edukacyjne doceni na pewno niejeden trener. Ciekawym przykładem na dokładną realizację przewagi w grze środkowej jest partia Maxime’a Vachier-Lagrave’a z Alirezą Firouzją (któremu Francuz nie podołał, a partia zakończyła się remisem).

III runda – Był grzmot, zabrakło błysku, czyli Caruana vs Duda

Poniżej jedna z bardziej zwariowanych partii, obaj zawodnicy popisali się zazwyczaj niewidywaną finezją. Caruana rozpoczął nieziemski atak, jednak Duda tak pomysłowo się bronił, że mimo wieszczonej drugiej porażki z rzędu, to wybronił sobie remis!

Caruana, Fabiano ½-½ Duda, Jan-Krzysztof

Grandelius, Nils 0-1 Harikrishna, Pentala

Firouzja, Alireza 1-0 Anton Guijarro, David

Wielu trenerów woli, by ich podopieczni wygrywali długie, techniczne partie niż widowiskowe „miniaturki”. Idealnym przykładem dojrzałej i przemyślanej gry w wykonaniu juniora (nie zapominajmy, że Alireza to rocznik 2003!) jest poniższa partia: