Trzech muszkieterów || Turniej Międzystrefowy 1958

6 listopada 2020 Jan Kozak Analizy, Historia, Turnieje 0
Pełna lista startowa wraz z sędzią turnieju. /źródło: http://chessforallages.blogspot.com/

Ówczesny cykl wyłonienia nowego pretendenta, którym okazał się Michaił Tal, był jednym z najciekawszych w historii. Dalej zawodnicy grali w turnieju strefowym i międzystrefowym, lecz zmiana nastąpiła w turnieju kandydatów. W miejsce dotychczasowego turnieju dwukołowego na 10 zawodników, w 1959 roku rozegrano turniej czterokołowy między 8 szachistami. Z racji tego, iż ośmiu z dziewięciu najlepszych sportowców na planecie rozegrało między sobą aż 28 rund obfitujących w wiele prześlicznych partii, postanowiłem podzielić wpis na dwie części: krótszy turniej międzystrefowy i dłuższy turniej kandydatów. Zapraszam do zanurzenia się w pierwszej części historii.

Po pierwsze: biurokracja!

Zanim przejdziemy przez annały historii szachowej przełomu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, musimy kolejny raz zatrzymać się przy przepisach i uchwałach podejmowanych przez FIDE.

Jak pisałem w artykule o turnieju kandydatów 1956, nie wszystkie reformy były życzliwie witane przez szachową brać. Między tymi dwoma turniejami odbyły się 2 kongresy (XXVIII-XXIX), które zajęły się głównie sprawami kwalifikacyjnymi, trybem zdobywania tytułu arcymistrza oraz odrzuceniem propozycji zmian w turnieju kandydatów: zwiększenia liczby uczestników czy zmiany trybu gry z dwukołowego na system meczowy. Te dwie ostatnie kwestie, dzięki wielu działaczom szachowym (Jugosłowianie byli aktywni w tej materii) osiągnęły masę krytyczną pytań, propozycji i prób dyskusji wysnuwanych w stronę FIDE. Nie sposób było na to nie zareagować, jednak wszystkie te drastyczne zmiany musiały poczekać do lat siedemdziesiątych, gdy po wieloletniej służbie dr Rogard zrezygnował z przewodnictwa FIDE. Zastąpił go eks-mistrz świata dr Max Euwe, który przychylił się swym łaskawym uchem do głosów swoich kolegów arcymistrzów.

Mimo to padły dość ważne uchwały na jubileuszowym XXX Kongresie: odebrano możliwość rewanżu dla detronizowanego mistrza świata. Argumentowali to tym, że jeśli pretendent był w stanie przebić się przez turnieje strefowe, turniej kandydatów i obrońcę tytułu, to zasługuje na to, by móc cieszyć się wywalczonym tytułem przez pełen okres 3 lat. Zapis ten miał wejść jednak w życie w kolejnym cyklu – jeśli Botwinnik przegrałby z pretendentem w 1960, to miał jeszcze prawo do rewanżu. Największą gorycz z tej decyzji musiał przeżywać Smysłow – jednoroczny champion, który nie mógł wyzwać Botwinnika na rewanż i bez powodzenia jeszcze kilkukrotnie stawał u podnóżka szachowego tronu.

Kim oni są?

Turniej Międzystrefowy 1958 roku był pierwszym turniejem tego poziomu, który był rozrywany poza Szwecją, a mianowicie w ślicznym słoweńskim mieście Portoroż. W luksusowym Hotelu Palace położonym nad Morzem Adriatyckim 5 sierpnia 1958 roku sędzia główny Harry Golombek wraz z komitetem turnieju (skład: Gligorić, Awerbach, Neikirich, Rossetto i Ozren Nedeljković rozpoczęli zawody. Stawką, poza chwałą i sławą, a także awansem do turnieju kandydatów, były nagrody finansowe za pierwsze dwanaście miejsc: za pierwsze miejsce przysługiwało 300 000 dinarów, później kolejno 225 000, 200 000, 150 000, 120 000, 100 000, 80 000, 60 000, 50 000, 45 000, 40 000 i 30 000 dinarów, a także nagrody specjalne. Pozostali zawodnicy dostali po 2000 dinarów za każdy zdobyty punkt. [1]

Hotel Palace kiedyś i dziś (obecnie Kempinski Palace Hotel). /zdjęcia ze strony hotelu www.kempinski.com

  Portoroż 05.08-12.09.1958 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21  
1 M. Tal* ZSRR X ½ ½ 1 ½ ½ ½ ½ 0 1 ½ 1 1 ½ ½ 1 ½ 1 ½ 1 1 13,5
2 S. Gligorić* Jugosławia ½ X ½ ½ 0 ½ ½ ½ ½ ½ 1 1 ½ ½ 1 1 0 1 1 1 1 13
3 T. Petrosjan* ZSRR ½ ½ X ½ ½ ½ ½ ½ 1 ½ 1 ½ ½ ½ ½ 0 1 1 1 ½ 1 12,5
4 P. Benkő USA 0 ½ ½ X ½ 1 ½ 1 1 ½ ½ 0 ½ 1 ½ ½ ½ ½ 1 1 1 12,5
5 F. Olafsson Islandia ½ 1 ½ ½ X 1 0 1 ½ 1 ½ ½ ½ ½ 0 1 0 0 1 1 1 12
6 R. Fischer USA ½ ½ ½ 0 0 X ½ ½ ½ ½ ½ ½ ½ 1 ½ 1 1 ½ 1 1 1 12
7 D. Bronstein* ZSRR ½ ½ ½ ½ 1 ½ X ½ ½ ½ 1 ½ ½ ½ ½ ½ 1 ½ 0 ½ 1 11,5
8 J. Awerbach* ZSRR ½ ½ ½ 0 0 ½ ½ X 1 0 ½ ½ ½ 1 1 1 ½ 1 ½ ½ 1 11,5
9 A. Matanović* Jugosławia 1 ½ 0 0 ½ ½ ½ 0 X 1 ½ ½ ½ ½ ½ 1 1 ½ 1 ½ 1 11,5
10 L. Szabó* Węgry 0 ½ ½ ½ 0 ½ ½ 1 0 X ½ ½ 1 ½ 0 ½ 1 1 1 1 1 11,5
11 L. Pachman* CSRS ½ 0 0 ½ ½ ½ 0 ½ ½ ½ X ½ ½ ½ 1 1 1 ½ 1 1 1 11,5
12 O. Panno* Argentyna 0 0 ½ 1 ½ ½ ½ ½ ½ ½ ½ X ½ 1 ½ ½ 1 ½ 1 ½ ½ 11
13 M. Filip* CSRS 0 ½ ½ ½ ½ ½ ½ ½ ½ 0 ½ ½ X ½ 1 ½ ½ ½ 1 1 1 11
14 R. Sanguineti Argentyna ½ ½ ½ 0 ½ 0 ½ 0 ½ ½ ½ 0 ½ X 1 ½ 1 1 ½ 1 ½ 10
15 O. Neikrich Bułgaria ½ 0 ½ ½ 1 ½ ½ 0 ½ 1 0 ½ 0 0 X 0 ½ 1 1 ½ 1 9,5
16 B. Larsen* Dania 0 0 1 ½ 0 0 ½ 0 0 ½ 0 ½ ½ ½ 1 X 1 1 ½ 0 1 8,5
17 J. Shervin USA ½ 1 0 ½ 1 0 0 ½ 0 0 0 0 ½ 0 ½ 0 X 1 0 1 1 7,5
18 R. Rossetto Argentyna 0 0 0 ½ 1 ½ ½ 0 ½ 0 ½ ½ ½ 0 0 0 0 X 1 ½ 1 7
19 R. Cardoso Filipiny ½ 0 0 0 0 0 1 ½ 0 0 0 0 0 ½ 0 ½ 1 0 X 1 1 6
20 B. de Greiff Kolumbia 0 0 ½ 0 0 0 ½ ½ ½ 0 0 ½ 0 0 ½ 1 0 ½ 0 X 0 4,5
21 G. Fuster Kanada 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ½ 0 ½ 0 0 0 0 0 1 X 2
Gwiazdką (*) oznaczyłem zawodników, którzy mieli tytuł arcymistrzów przed rozpoczęciem turnieju.
Patrząc na powyższą tabelę rzuca się w oczy kilka nazwisk, których dotąd nie widzieliśmy na tym poziomie rozgrywek. Nie dość, że je widzimy, to jeszcze widzimy je na samym czele całej imprezy – niespełna 22-letni pochodzący z Rygi Michaił Tal, 23-letni Islandczyk Friðrik Ólafsson oraz najmłodszego członka tego zacnego towarzystwa, ledwo odrośniętego od ziemi, 15-letniego championa USA Bobby’ego (jeszcze nie Roberta) Fischera. Tych trzech uzdolnionych graczy własnoręcznie wykopali z czołówki starszych i szanowanych Dawida Bronsteina, László Szabó czy Jurija Awerbacha, których szanse na końcowy triumf były stawiane dość wysoko.

Czarodziej z Rygi

Michaił Tal rozkochał w sobie światową publikę swoim błyskotliwym i hazardowym stylem gry, wielu porównywało go do legendarnego Morhpy’ego. Ostre i bojowe partie z turnieju międzystrefowego, a zwłaszcza z turnieju kandydatów zasłużyły na wiele superlatywów i umieszczenie ich w podręcznikach.

Kadr z kroniki filmowej, znaleziony na: https://www.youtube.com/watch?v=Jj7bcxaN4qM

Mimo to, Michaił Tal został pierwszym zwycięzcą turnieju międzystrefowego, który poniósł na nim porażkę. Cios wyprowadził jugosłowiański maestro Aleksandar Matanović w partii z 4 rundy:

Aleksandar Matanović – jedyny, który odczarował Czarodzieja z Rygi. /fot. wikipedia
Jeden z wielkich faworytów – Bent Larsen – zawiódł pokładane w nim nadzieje i zajął dopiero 16. miejsce. Przysłowiowym „czarnym koniem” turnieju okazał się Filipińczyk Cardoso, który w ostatniej rundzie turnieju pokonał wielkiego Bronsteina i tym samym wyeliminował go z grona awansujących do turnieju kandydatów. Jak się okazało, na zawsze…

Rodolfo Cardoso i Bobby Fischer, 1957 rok. /fot. chess.com
Portorożańskie batalie przyniosły nam również trzech arcymistrzów – tytuły otrzymali Ólafsson (przed pozostałymi, bo jeszcze w trakcie trwania turnieju), zaś Fischer i Pál Benkő dostali je w nagrodę za zakwalifikowanie się do turnieju kandydatów. Fischer w wieku 15 lat, 6 miesięcy i jednego dnia został najmłodszym arcymistrzem w historii szachów, zdetronizowała go dopiero Judit Polgar 33 lata później.

U boku Keresa i Smysłowa w przyszłorocznym turnieju kandydatów miejsca dostali więc: Michaił Tal, Svetozar Gligorić, Tigran Petrosjan, Pál Benkő, Friðrik Ólafsson oraz Robert Fischer. Dalsze losy tego cyklu eliminacyjnego, a zwłaszcza jego głównego bohatera Michaiła Tala, poznamy już w kolejnym artykule.

Podobne artykuły

Bądź pierwszy, który skomentuje ten wpis

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany.


*