Klasa i kategoria turnieju szachowego – czyli co dokładnie?

Wpis ten dotyczy dość specjalistycznej wiedzy, lecz może zaciekawić kibiców dużych turniejów arcymistrzowskich. Opowiem o tym, czym jest klasa i kategoria turnieju szachowego, jak się je przyznaje i co tak naprawdę oznaczają.

Bardzo często możemy usłyszeć o różnych dużych turniejach rozgrywanych w takich miejscach jak: Wijk aan Zee, Sharjah, Linares, Bilbao czy Moskwa. Czy możemy jakoś kategoryzować turnieje pod względem ich ekskluzywności lub poziomu gry? Oczywiście!

Największą uwagą, jako szachiści i kibice, darzymy Turniej Kandydatów, którego wygranie jest przepustką do meczu o Mistrzostwo Świata. Równie interesująca jest Olimpiada Szachowa, na której w 2018 roku reprezentacja Polski w składzie Duda, Wojtaszek, Piorun, Tomczak, Dragun zajęła 4 miejsce! Relacjonowaliśmy to dla Was na żywo: link do artykułów. Jednak te wydarzenia odbywają się co kilka lat, zaś arcymistrzowie grają kilka dużych turniejów średnio rocznie. Które turnieje można nazwać superturniejami?

Kategoria turnieju

Od 1970 roku FIDE rozróżnia turnieje szachowe pod względem ich kategorii. Kategorię wyznacza się po rankingu średnim wszystkich uczestników. Najniższą kategorią jest kategoria I i taką notę będzie miał turniej o rankingu średnim między 2251 a 2275 Elo. Każda kategoria zaczyna się co 25 punktów Elo i czysto teoretycznie mogą one wzrastać do nieskończoności. Dla turniejów kobiecych progi punktowe są obniżone o 200 punktów, to oznacza, że kategoria I zaczyna się od 2051 Elo. Poniżej pełna tabelka:

Klasa turnieju

Poza kategoriami, możemy mówić dodatkowo o klasie turnieju. Pomysłodawcą takiego wskaźnika jest Jeff Sonas – szachowy analityk statystyczny i założyciel strony chessmetrics.com, który zrobił retrospekcje rankingów najlepszych graczy planety od 1843 roku! Wskaźnik ten bierze pod uwagę udział światowej czołówki w turnieju, mianowicie:

• turniej dostaje 4 punkty za obecność zawodnika sklasyfikowanego na 1 lub 2 miejscu listy rankingowej,
• przyznaje się 3 punkty za graczy z 3 i 4 miejsca,
• na 2 punkty wycenia się obecność piątego i szóstego szachisty globu,
• sportowcy z miejsc 7-10 dokładają po 1 punkcie do wartości turnieju.

Klasa turnieju to suma wszystkich punktów przyznanych za zawodników z Top10 świata. Startujący w sobotę turniej w Wijk aan Zee o rankingu średnim równym 2728 Elo będzie więc turniejem kategorii XX i dodatkowo obecność Magnusa Carlsena, Fabiano Caruany i Maxime Vachiera-Langrave’a powoduje, że szachowy Wimbledon będzie 10 klasy (co już nie jest tak wyjątkowe).

Superturnieje

Z racji tego, jak przyznaje się kategorie i klasy turnieju, to preferowane są turnieje kołowe. Pomimo tego, że wielu bardzo silnych arcymistrzów gra w takich OPENach jak Gibraltar czy Isle of Man, to z powodu bezlitosnej matematyki – ranking średni jest niski. Jakie więc były superturnieje w XXI wieku?

Turnieje w Wijk aan Zee są obserwowane z olbrzymim zainteresowaniem z powodu wyjątkowych gości. W 2001 roku zagrali wszyscy od 1 do 8 numeru świata (klasa 20), w 2005 numery od 2 do 9 (klasa 17), a w 2012 roku średni ranking dał mu XXI kategorię.

Najwyższą kategorię (czyli średnią powyżej 2800 Elo!) miały tylko dwa turnieje – pierwszym był Zurich Chess Challenge w styczniu 2014 roku. Zagrały tam takie sławy jak Carlsen, Aronian, Nakamura, Caruana, Gelfand i Anand. Kolejnym takim wydarzeniem był odbywający się w tym samym roku Sinquefield Cup, który dotąd jest najsilniejszym turniejem w historii szachów. Listę startową otwierał Magnus Carlsen (2877), a za nim byli: Levon Aronian (2805), Fabiano Caruana (2801), Hikaru Nakamura (2787), Veselin Topalov (2772) i Maxime Vachier-Langrave (2768). Dało to ranking średni równy oszałamiające 2802 Elo!

Poniżej lista najsilniejszych turniejów, czyli tych o najwyższej kategorii.

Czy któryś z tych turniejów jest Waszym ulubionym? Dajcie znać w komentarzu czy chcielibyście, byśmy przygotowali wpis o którymś z nich! Do tego artykułu zainspirowała mnie rozmowa z jednym z naszych sympatyków Konradem, którego chciałbym pozdrowić. Jeśli chcecie współtworzyć z nami większą społeczność, to zapraszamy do naszej grupy na facebooku.