Tytułową figurą jest oczywiście osoba sędziego. I właśnie osobie sędziego, samemu sędziowaniu oraz wybranym przypadkom ze świata przepisów będę poświęcał moje wpisy. Zapraszam zatem szanownych Czytelników do wejścia w głąb magicznego świata, w którym niejeden szachista zgubił cenne punkty na skutek własnej niewiedzy lub… błędów innych. Do świata, który nie raz budził wiele kontrowersji, nawet w turniejach najwyższego szczebla. Do świata pełnego zawiłości, niejasności, wielkich dramatów i komedii omyłek. Do świata przepisów!
Odc. 2 – Gdy kończy się czas…
… z reguły sprawa jest oczywista: strona, której spadła chorągiewka przegrywa. Wszyscy wiemy jednak, że sytuacja zmienia się np. przy samotnym królu przeciwko królowi ze skoczkiem itp. Wówczas wynikiem partii jest remis. Jeżeli ktoś ma wątpliwości, wystarczy zajrzeć do artykułu 6.
Punkt 6.9 Z wyjątkiem sytuacji sprecyzowanych w artykułach: 5.1.1, 5.1.2, 5.2.1, 5.2.2, 5.2.3, zawodnik, który nie zakończył wykonywania regulaminowej liczby posunięć w ustalonym czasie, przegrywa partię. Jednakże partię uznaje się za remisową, jeżeli w końcowej pozycji przeciwnik, za pomocą jakiejkolwiek serii prawidłowych posunięć, nie może zamatować króla zawodnika, który przekroczył czas.
Dla nas kluczowe jest ostatnie zdanie, mówiące o „jakiejkolwiek serii prawidłowych posunięć”. Przy braku siły matującej zasadniczo problemu nie ma. Zdarzają się jednak sytuacje, w których teoretycznie można wykonać całkiem sporo prawidłowych posunięć. Przy opadniętej chorągiewce może się jednak okazać, że nie wszystko jest takie proste…
Białe zagrały 1. Wh1+, ale nie zdążyły przełączyć zegara, w związku z czym czarne domagają się zwycięstwa. Jaka będzie decyzja sędziego i wynik partii?
Czarne zagrały 1. .. Wc7+, ale nie zdążyły przełączyć zegara, w związku z czym białe domagają się zwycięstwa. Jaka będzie decyzja sędziego i wynik partii?
OCENA:
W pierwszej sytuacji czarne mają rację i należy uznać ich wygraną. W drugiej pozycji wynikiem partii będzie jednak remis! Dlaczego?
Przyjrzyjmy się uważnie 1 pozycji. Białe zagrały 1. Wh1+ i czarne aby obronić się przed szachem same muszą szachować. Przykładowa odpowiedź 1. .. Sh2+ domaga się odpowiedzi 2. Wxh2+! Ale co po zasłonie skoczkiem z h4? Okazuję się, że jest możliwe bicie pionem i mata nie ma! Nie jest zatem spełniony warunek „jakiejkolwiek serii prawidłowych posunięć” i wynikiem partii jest wygrana czarnych.
Druga pozycja jest nieco inna. Tym razem czarne dały szacha, ale jedyną formą obrony jest taki wariant 1. .. Wc7+ 2. S(dowolny)xc7 Hxc7+ 3. Sxc7 Wxc7#! Ponieważ i biały, i czarny monarcha znajduje się w pułapce, innych ruchów nie ma, więc białe mogą tylko przegrać! W związku z tym jedyną możliwą decyzją jest ogłoszenie remisu.
Trudna sytuacja na turnieju? Niezrozumiała decyzja sędziego? Ciekawostka zasłyszana od znajomego? Napisz w komentarzu, a ja postaram się rozwiązać Twój problem dotyczący przepisów i sędziowania już w następnym odcinku!
Jeśli można tu zadawać pytania z przepisów to mam kilka(naście):
1. Końcówka król+hetman+skoczek vs król. Początkująca juniorka nie ma pomysłu na grę, cały czas daje szacha hetmanem. Po stracie skoczka nie wiedząc jak wygrać poddaje partie (!). Jaka decyzja sędziego? Z jednej strony brak siły matującej, z drugiej strony przepis (zawodnik przegrywa gdy podda partie).
2. Szachy szybkie. Na polu a1 stoi pion zamiast wieży. Białe w okolicach 15 ruchu chcą wykonać krótką roszadę i nagle orientują się, że nie mają wieży. Jaka decyzja sędziego? Było już 10 ruchów, czyli teoretycznie piona nie można zamienić, czy ten pion ma zostać na polu a1?
3. Obaj zawodnicy równocześnie się poddali (!). Jeden dlatego, że myślał iż został zamatowany a nie znał zasady bicia w przelocie, drugi dlatego, że po biciu w przelocie miał przegraną końcówkę. Jaka decyzja sędziego (jaki wynik)?
4. a) Zawodnik (białe; kandydat na mistrza) w ostatniej sekundzie (partia bez dodawanego czasu) reklamuje grę na czas w końcówce król+goniec vs król+wieża, białe mają króla we „właściwym” rogu.
b) Zawodniczka reklamuje remis na ostatnich sekundach (partia bez dodawanego czasu) mając końcówkę król+wieża vs król+ wieża.
Jaka decyzja sędziego? (zakładamy, że nie stosujemy przepisu ze zmianą tempa na +5 sekund).
5. Zawodniczka prawidłowo reklamuje przekroczenie czasu (zatrzymuje zegar), przeciwniczka (po partii) wykonuje ruch matujący. Zawodniczki zgłaszają sędziemu i mówią jaka była sytuacja (najpierw było zareklamowane przekroczenie czasu, później mat). Jaka decyzja sędziego?
6. Zawodnik prawidłowo reklamuje przekroczenie czasu. Przeciwnik zgłasza sędziemu, że jest jeden ruch do mata i on „chce ten ruch wykonać”. Sędzia zgadza się na wykonanie ruchu dodając, że nie można reklamować przekroczenia czasu na ruchu przeciwnika (?). Po ruchu matującym wpisuje wygraną zawodnikowi, któremu skończył się czas. Czy decyzja sędziego była prawidłowa?
7. Kod FEN „3r1k2/4P1R1/5K2/6P1/7P/8/8/8”. Białe podają rękę myśląc, że jest mat. Czarne twierdzą, że nie ma mata (mogą zagrać Ke8), a jeśli biały podał rękę to oznacza, że się poddał (!?) Jaka powinna być decyzja sędziego?
8. Partia klasyczna bez dodawanego czasu (lub bonus mniejszy niż 30 sekund). Zawodnik mający poniżej 5 minut nie zapisuje partii, ale chce zareklamować trzykrotne pojawienie się identycznej pozycji (lub 50 posunięć bez bicia i ruchu pionem) na podstawie zapisu partii przeciwnika. Przeciwnik nie chce pokazać zapisu (lub specjalnie drze zapis, albo zjada lub pokazuje zapis, ale ten jest nieczytelny [jednak zawodnik reklamujący w sytuacji nieczytelnego zapisu potrafi odtworzyć partie] :)). Jaka decyzja sędziego?
9. Partia bez zapisu. Remisowa końcówka z różnopolowymi gońcami. Czarne popełniają błąd, w wyniku którego białe mogą poświęcić gońca za dwa piony uzyskując 2 wolne piony i wygraną końcówkę. Nagle czarny przypadkowo przewraca bierki. Zawodnicy nie pamiętają jaka była pozycja, ale potrafią odtworzyć sytuacje gdy końcówka była remisowa. Jaka decyzja sędziego? Czy należy przywrócić ostatnią pamiętaną pozycję (z czasu gdy końcówka była remisowa), mimo że przed przewróceniem bierek przez czarne to białe miały wygraną?
10. Tempo P’60+10. Ktoś źle nastawił zegar, tak że po 40 posunięciach przestał dodawać czas. Jeden z zawodników nie przejmował się czasem, gdyż wiedział, że wykonując szybko ruchy zrealizuje przewagę. Przez to, że zegar przestał dodawać 10 sekund zawodnikowi skończył się czas (powinien mieć kilka minut). Jaka decyzja sędziego?
11. Tempo 60 minut na 30 posunięć + 60 minut na dokończenie. Zawodnik z sąsiedniej szachownicy omyłkowo przełączył niewłaściwy zegar przez co licznik posunięć wskazywał o jeden ruch za dużo. Po 29. posunięciu została dodana godzina. Czarne zaczęły chwilę myśleć i skończył im się czas (na zegarze miały mniej niż 1 godzinę, w rzeczywistości zużyły godzinę na 29 ruchów). Jaka decyzja sędziego?
12. Białym dzwoni telefon, czarne nie mają siły matującej. Jaki wynik?
13. Obu zawodnikom skończył się czas, ale na zegarze zaświeciła się flaga informująca o tym, że biały przekroczył czas jako pierwszy. Jaki wynik partii?
„Czarne zagrały 1. .. Wc7+, ale nie zdążyły przełączyć zegara, w związku z czym białe domagają się zwycięstwa. Jaka będzie decyzja sędziego i wynik partii?” Sędzia pominął ten punkt kodeksu szachowego:
6.2 a. W trakcie partii każdy zawodnik po wykonaniu posunięcia na szachownicy powinien zatrzymać swój zegar i uruchomić zegar przeciwnika (powszechnie mówi się, że powinien nacisnąć zegar). To „kończy” posunięcie.
Cała analiza jest bezpodstawna w takim razie. Według mnie ruch Wc7+ w ogóle nie został wykonany. Zawodnik nie nacisnął zegara, więc tego ruchu nie było! zresztą na diagramie widać, że nie ma żadnego posunięcia Wc7+. Wieża stoi na g7